Interview met James Jeffries van 31/44 Architects
De Britse architect James Jeffries runt het Nederlandse kantoor van 31/44 Architects. Het hoofdkantoor is in Londen. Maar zijn principes zijn niet gevormd door zijn internationale achtergrond. ‘Overal en altijd moet een architect erop kunnen vertrouwen dat de opdrachtgever zijn eisen helder en eerlijk op tafel legt. De opdrachtgever moet erop vertrouwen dat de architect dit zo goed mogelijk realiseert en waarde toevoegt aan de kwaliteit van de gebouwde ruimte.’
‘Goede architectuur draait om vertrouwen’, dat is het uitgangspunt van de Britse architect James Jeffries, die het Amsterdamse kantoor van 31/44 Architects runt. Het hoofdkantoor is in Londen. Maar zijn principes zijn niet gevormd door zijn internationale achtergrond. ‘Overal en altijd moet een architect erop kunnen vertrouwen dat de opdrachtgever zijn eisen helder en eerlijk op tafel legt. De opdrachtgever moet er vervolgens op vertrouwen dat de architect dit zo goed mogelijk realiseert in een ontwerp dat bovendien onverwachte kwaliteiten heeft. Alleen maar doen wat van je gevraagd wordt, is niet genoeg. Een architect heeft de verantwoordelijkheid problemen op te lossen of te voorkomen en zo waarde toe te voegen aan de kwaliteit van de gebouwde ruimte.’
Contextueel bouwen
Nog een vastomlijnd uitgangspunt in de praktijk van 31/44 Architects – de naam verwijst naar de landennummers van Nederland en Engeland – is dat een ontwerp zich moet voegen naar de context. De 34-jarige Jeffries illustreert dat aan de hand van het Redchurch Corner Hotel dat zijn kantoor bouwde in de hippe Londense wijk Shoreditch. ‘Het hotel zit op de locatie van een voormalige koffiebranderij, die is gesloopt. Het hoekpand grenst rechts aan strakke industriële Georgian architecture en links aan de meer ornamentele Victoriaanse gebouwen. De nieuwbouw slaat een brug tussen deze historische stijlen. Links hebben de ramen een omlijsting en zijn de verdiepingen geaccentueerd. Om de hoek is het ontwerp wat strakker met vlakke panelen. Tegelijkertijd oogt de gevel zelf eigentijds. Historische referenties mogen geen pastiche worden.’
Grote projecten
Londense projecten
In Londen werkt 31/44 Architects aan projecten in ‘hospitality’ (horeca) en ‘housing’ (woningbouw). Naast de drie partners zijn er 7 werknemers. Hoewel het kantoor amper zes jaar bestaat, worden relatief grote projecten gebouwd. ‘We hebben eerst bij een groot bureau gewerkt, waar we aan grotere projecten hebben gewerkt dan die we nu zelf doen. Dat geeft vertrouwen’ Bovendien is de markt in Londen gunstig. ‘Er wordt veel gebouwd. We hebben net de herinrichting van de conferentiezalen van het residentieel complex en cultureel centrum The Barbican gedaan, wat een prestigieuze opdracht is.’ In Nederland werkt Jeffries aan deze en andere bouwprojecten in Engeland. ‘Met een keer per maand op en neer vliegen lukt dat heel aardig.’ Daarnaast bouwt hij hier een eigen portfolio op.
Eén van de focusgebieden zijn Britse bedrijven die een business of kantoor in Nederland openen of Britse particulieren die hier hun huis willen (ver)bouwen en willen werken met een Britse architect die hier de weg weet. Uiteraard staat de deur ook open voor Nederlandse klanten. ‘Door de Brexit zou het aantal Britse bedrijven dat zich hier wil vestigen nog wel eens kunnen toenemen.’ Maar dat is dan ook het enige positieve aan het Britse vertrek uit de EU, meent Jeffries. ‘Hoewel ons kantoor er nu nog geen hinder van ondervindt, komt er een grote tijd van onzekerheid die ook architectuur zal treffen. Bovendien wordt architectuur steeds meer een internationale discipline en is dus gebaat bij internationale uitwisseling. Ik ben daar zelf een goed voorbeeld van.’ Maar Jeffries is optimistisch. ‘De feiten over een Brexit zijn niet goed voor het voetlicht gekomen, waardoor veel mensen een mening hebben gevormd op basis van vooroordelen en emotie. Nu er beter zicht komt op wat een Brexit allemaal tot gevolg heeft, zie je dat veel mensen terugkomen op hun beslissing.’
Het verschil tussen de Nederlandse en Britse architectuurpraktijk begint al met de opleiding. ‘In het Britse onderwijs worden theorie en praktijk afgewisseld. Na een bachelor van drie jaar aan een geaccrediteerde universiteit moet je minimaal een jaar werken. Daarna ga je voor je diploma, een soort master-opleiding van twee jaar. Aansluitend moet je nog eens minimaal twee jaar werken. Dat kan in het buitenland. Ik werkte toen al in Nederland bij Allard Architecture. Als laatste moet je nog het Part Three Exam doen, een soort toelatingsexamen om te registreren als architect en lid te worden van de RIBA. Dat traject duurt minimaal zeven jaar. Ik heb begrepen dat een studie Bouwkunde aan de universiteit hier in vijf jaar kan.’
Eigen huis in Kinkerbuurt
Na zijn studie startte Jeffries in 2010 met een partner het bureau 31/44 Architects. Het was de liefde die hem in 2011 naar terug Nederland bracht. ‘Aanvankelijk werkte ik hoofdzakelijk aan projecten in Engeland.’ Om zijn netwerk te verbreden huurde bij een bureau bij de flexwerkplek Spaces. Zijn Nederlandse visitekaartje gaf Jeffries af met het ontwerp en bouw van het eigen woonhuis in de Amsterdamse Kinkerbuurt. ‘Het huis was een bouwval waarvoor we een sloopvergunning konden krijgen. Daardoor konden we opeens middenin de stad een nieuwbouw realiseren.’ Om tegemoet te komen aan de Welstandseisen kreeg de nieuwbouw een puntdak en werd gebouwd met baksteen, zodat het aansluit bij de bestaande bebouwing. Ook is de gevelindeling klassiek met twee symmetrische ramen op de eerste verdieping en één raam op de tweede. Dat raam heb ik een eigentijds accent gegeven met een metselmozaïek. Door de nieuwbouw een halve meter naar achter te plaatsen, blijft de zoninval op straat hetzelfde, ondanks de extra verdieping. Voordeel is bovendien dat ik nu een klein bankje voor het huis kan plaatsen.’ De zwarte achtergevel van het huis is uitgevoerd in grijze Equitone-panelen. De lange schoorsteenpijp van de open haard refereert aan het industriële verleden van Kinkerbuurt met veel smederijen en leerlooiers.
Het verkrijgen van een sloopvergunning, wijziging van het bestemmingsplan voor de extra verdieping, goedkeuring van de welstand en de uiteindelijke bouwvergunning duurde twee jaar. Om de huurkosten van de vervangende woonruimte te minimaliseren, wist Jeffries het uiteindelijk bouwproces te reduceren tot slechts zes maanden. Hij maakte daarvoor gebruik van een prefab houten constructie. ‘Terwijl de nieuwe fundering werd gelegd, werd deze constructie gemaakt in een houtfabriek. Dit was ook lichter dan beton zodat er minder heipalen nodig waren, wat ook weer goedkoper was.’ De houten constructie is zichtbaar in het plafond en geeft een Amsterdamse uitstraling aan de ruime woonkeuken. ‘Het dempt bovendien de akoestiek.’ Bouwen in de krappe binnenstad van Amsterdam dwong Jeffries om pragmatisch te ontwerpen. Een werkruimte op de begane grond kan worden afgesloten door een kast te openen. De ruimte tussen de kamers is benut als opbergkasten. ‘Om de lichtinval in het relatief diepe maar smalle huis te garanderen heb ik een dakraam boven het open trappenhuis geplaatst.’ Het bouwen van een eigen huis in de binnenstad van Amsterdam is een leerschool, zegt Jeffries. ‘Door het complexe proces van bouwvergunningen en welstandscommissies weet ik nu de weg in de Nederlandse instanties.’
Niet dat er een fundamenteel onderscheid is tussen de bouwrealisatie in Nederland en Groot-Brittannië. ‘Het is de praktische uitvoering van het bouwproces die verschilt. De aanvraag van een bouwvergunning in Engeland is meer arbitrair. In eerste instantie gaat het erom de bouwcommissie te overtuigen van de grove lijnen van je plan. De details vul je later in, waarbij je voortdurend moet overleggen – en dus ook kunt overtuigen. In Nederland is al veel meer van te voren vastgelegd. Maar als je eenmaal een vergunning hebt, dan kun je ook onbelemmerd aan de slag.’ Welke methode beter is weet Jeffries eigenlijk niet. ‘Ik denk dat de bewegingsvrijheid in Groot-Brittannië groter is. Maar de onzekerheden dus ook.’ Nog een verschil is dat de relatie met de aannemer, die in Nederland veel meer vrijheid krijgt in de uitvoering. ‘Maar een eventuele kostenoverschrijding is ook voor rekening van de aannemer, die dus veel beter oplet. De Nederlandse architecten leggen veel meer van te voren vast. Je weet hier beter waar je aan toe bent maar het risico van kostenoverschrijding is ook groter.’ Hoewel het werken in twee landen niet altijd makkelijk is, ziet Jeffries toch hoofdzakelijk voordelen. ‘Werken in een internationale context is verrijking van de architectonische praktijk.’
Favoriet historisch gebouw? In Nederland het St. Benedictusberg Abdij in Vaals van Dom Hans van der Laan. Een fantastisch voorbeeld van de kracht van terughoudende en weldoordachte architectuur. In Engeland zijn dat Londense treinstations als St. Pancras. Deze kathedraal van de industriële revolutie is nog steeds in staat om enorme aantallen bezoekers te verwerken.
Favoriet hedendaags gebouw? Am Kupfergraben van David Chipperfield Architects, een galerie in Berlijn die uitgesproken modern is en toch samenvloeit met de historische omgeving. Het materiaalgebruik is eenvoudig en toch rijk – van een afstand lijkt de gevel van één materiaal, terwijl dichterbij grote diversiteit in textuur en kleur zichtbaar is.
Favoriet Nederlands gebouw? Het Vakbondsmuseum van H.P. Berlage in Amsterdam. Van buiten oogt het sober maar binnen heeft het een materiële rijkdom. Het is een gesammtkunstwerk.
Favoriete architect? Louis Kahn. Wat ik waardeer in zijn architectuur is eerlijkheid in de uitdrukking van volume, constructie en materialiteit. Hij was als geen ander in staat om monumentale gebouwen te scheppen waarin de menselijke maat niet verloren ging.
Favoriete hedendaagse architect? Lastig… waarschijnlijk toch Caruso St John of David Chipperfield.
Favoriete Nederlandse architect? Rem Koolhaas is niet alleen de meester van het grote theoretische concept maar heeft deze ook vaak verwezenlijkt in gebouwen. Wanneer niet in Nederland, vanuit welk land zouden jullie dan willen werken? In België en Duitsland. Daar heerst een teruggehouden cultuur waarbij ons werk goed aansluit. Ook zijn er veel historische steden die een uitdagende context vormen voor ons werk. Maar New York, Los Angeles, Venetië of Rome zouden ook leuk zijn.
Wat zou je nooit ontwerpen? Er is niets wat ik niet zou willen ontwerpen. Met de juiste opdrachtgever moet het altijd mogelijk zijn om goede architectuur te realiseren.
Wat irriteert je het meest in het vak? De traagheid van het bouwproces. Het kan jaren duren van eerste ontwerp tot oplevering. En tussendoor kan er van alles veranderen of misgaan. Dat kan frustrerend zijn.
Wat is je droomopdracht? Een gebouw dat een verantwoordelijke plaats inneemt in een stad. Het moet aansluiten bij de bebouwde omgeving en tegelijkertijd genoeg zelfvertrouwen uitstralen om op zichzelf te kunnen staan. En het moet multifunctioneel zijn, een bibliotheek bijvoorbeeld of een mixed-use midrise in New York.
Belangrijkste inspiratiebron buiten architectuur? Op onze website hebben we de blog Made/Found. Het is catalogus van diverse invloeden. Dat kunnen foto’s zijn van alledaagse maar intrigerende objecten, spannende artikelen en essays maar ook een ontwerper van uiteenlopende creaties. Het is een eclectische mix van een karrenwiel op Long Island of een schuurtje op de Engelse countryside tot een Venetiaans palazzo van Palladio of een Mies van der Rohe.
Beste advies ooit? Geef nooit advies. afbeeldingen
Redchurch street en Whitby street Londen. 31/44 Architects heeft de renovatie en uitbreiding van een prominente hoek afgerond aan de drukke Redchurch street in Shoreditch, een opkomende wijk in Oost-Londen. De eerste fase van het project, Redchurch Corner, bestaat uit twee winkelunits en zestien hotelkamers op de bovengelegen etages. Het ontwerp is een renovatie en uitbreiding van een lichtindustrieel gebouw uit de jaren zestig. De gevel is gestript tot het oorspronkelijke betonnen skelet en bekleed met panelen met stenen zilver aggregaat. De invoering van een betonnen strip rond het gebouw zorgt voor aansluiting bij de bestaande architectuur. De twee nieuwe bovenste verdiepingen zijn lichter van kleur om de herinnering aan het oorspronkelijke gebouw in tact te houden.
Vervolgens is het naastgelegen pand op Redchurch Street verbouwd tot 37 kamers en restaurant, bar en winkelruimte. Deze nieuwbouw vervangt een industriële laagbouw. Het ontwerp bemiddelt tussen de overwegend ‘Georgian’ architectuur van Redchurch Street en de latere industriële loodsen op Whitby Street. Foto’s Lewis Khan
Golf Club Hilversum. 31/44 is uitgenodigd voor een prijsvraag voor een nieuw clubhuis op de Hilversumsche Golf Club in Nederland. Het ontwerp bestaat uit een aantal kleinere gebouwen rond een binnenplaats, een referentie aan het traditionele boerenerf. De architectuur is terughoudend en moet vooral rust uitstralen. Het interieur is open en gastvrij. Rond de centrale Clubroom zijn in de zijbeuken meer rustige informele plekken om te ontspannen, te borrelen en eten.
Wenslauerstraat Amsterdam. Nieuwbouw eigen huis James Jeffries in de Kinkerbuurt in Amsterdam. Met een bakstenen gevel en een puntdak is tegemoet gekomen aan de Welstandseisen. De nieuwbouw heeft een klassieke indeling van voordeur en raam op de begane grond en twee ramen op de eerste verdieping. Het raam op de tweede verdieping is deels geblindeerd met siermetselwerk. De constructie is van hout, wat zowel gewicht en dus heipalen als ook tijd bespaarde in het bouwproces • Foto’s Kasia Gatkowska.
Ontvang iedere week het laatste nieuws en informatie op het gebied van architectuur in uw mailbox.
#J-18808-Ljbffr